Τυροκομικά - Γαλακτοκομικά

Στα Καλάβρυτα θα βρείτε άριστης ποιότητας γάλα και, κατά συνέπεια, εξαιρετικά γαλακτοκομικά και τυροκομικά προϊόντα. Οι κτηνοτρόφοι της περιοχής βόσκουν με υπομονή και αγάπη τα ζωντανά τους σε όμορφα, καταπράσινα βοσκοτόπια, με αποτέλεσμα το κρέας τους, τα τυριά μα και όλα τα προϊόντα που παράγουν να είναι υψηλής γαστρονομικής αξίας. Τα Καλάβρυτα είναι κυρίως γνωστά για την βαρελίσια φέτα ΠΟΠ, τη μυζήθρα, τη γραβιέρα και τη φορμαέλα τους καθώς και για το γάλα και το γιαούρτι. Αν θέλετε, μπορείτε να επισκεφθείτε ένα από τα τυροκομεία του τόπου και να παρακολουθήσετε όλα τα στάδια παρασκευής, αλλά, κυρίως, να δοκιμάσετε - ώστε να ξεχωρίσετε και να προμηθευτείτε τις δικές σας αγαπημένες γεύσεις.

Ζυμαρικά

Στα Καλάβρυτα μπορείτε να δοκιμάσετε και να προμηθευτείτε νόστιμα παραδοσιακά ζυμαρικά από τα εργαστήρια ζυμαρικών. Μερικά από αυτά είναι τα λαζάνια, οι χυλοπίτες, ο τραχανάς, το κριθαράκι και άλλα. Τα ζυμαρικά φτιάχνονται με φροντίδα σε διάφορα σχήματα, αποκλειστικά από αγνά υλικά της περιοχής. Αναμειγνύοντας αλεύρι ή σιμιγδάλι και νερό, προκύπτει μια ζύμη, στην οποία προστίθενται όποια άλλα υλικά χρειάζονται, ανάλογα με το ζυμαρικό που επιθυμούμε: αυγά και γάλα για τα λαζάνια και τις χυλοπίτες (ή τα «τουτουμάκια»), γάλα για τον τραχανά, ενώ χρησιμοποιείται και σπανάκι, καρότο ή ντομάτα για ζυμαρικά όπως οι ταλιατέλες και τα μακαρόνια τρικολόρε. Υπάρχουν επίσης και τα ζυμαρικά ολικής άλεσης.

Η ζύμη ζυμώνεται ώσπου να γίνει λεία και ομοιόμορφη κι έπειτα περνά με πίεση μέσα από διάφορα καλούπια, τα οποία θα καθορίσουν το σχήμα των ζυμαρικών. Στη συνέχεια αποξηραίνονται είτε σε σκιερό μέρος είτε με ζεστό και υγρό αέρα, για αρκετές ώρες, ανάλογα το σχήμα. Έκτοτε μπορούν να διατηρηθούν για τουλάχιστον 2 χρόνια, αφού με την ξήρανση χάνουν την υγρασία του και δεν αλλοιώνονται. Υπάρχουν και τα φρέσκα ζυμαρικά, τα οποία όμως διατηρούνται μόνο στο ψυγείο και για λίγες ημέρες.

Τσάι

Το τσάι του βουνού στην Ελλάδα είναι γνωστό από την αρχαιότητα και πρωτοαναφέρεται από το Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη (10 μ.Χ. αιώνα). Ανήκει στην οικογένεια χειλανθών και στο γένος Sideritis, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 140 είδη (στον Ερύμανθο συναντιέται το είδος Sideritis Clandestina, ίσως το πιο αρωματικό τσάι στην Ελλάδα). Στην περιοχή των Καλαβρύτων συναντάμε δυο διαφορετικές ποικιλίες, του Χελμού και του Ερυμάνθου. Πρόκειται για πολυετή πόα, ύψους μέχρι 40 εκατοστά, με κίτρινους ανθούς. Αυτοφύεται πάνω στους βράχους και γίνεται αφέψημα. Το τσάι του βουνού δρα κατά των μικροβίων, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες. Έχει αγχολυτική δράση, θεραπεύει τη δυσπεψία και το στομαχόπονο, είναι διουρητικό και αντιαναιμικό (καθώς περιέχει σίδηρο), ενώ μελέτες το συνδέουν με τη θεραπεία της υπέρτασης, της οστεοπόρωσης και του Alzheimer. Δοκιμάστε το τσάι του Χελμού και του Ερυμάνθου και αφεθείτε στη μαγεία των αρωμάτων...

Ρίγανη

Η ρίγανη είναι ένα αυτοφυές φυτό. Το όνομα του ίσως προέρχεται από τις λέξεις «όρος» και «γάνος», υποδηλώνοντας πως λαμπρύνει το βουνό! Πρόκειται για θάμνο, με κορμό ξυλώδη χωρίς ελαστικότητα. Τα φύλλα του είναι σταχτιά και χνουδωτά και αν τα τρίψουμε αναδύουν ένα χαρακτηριστικό άρωμα, που ως μεσογειακός λαός έχουμε συνδέσει με πολλά αγαπημένα φαγητά. Ωστόσο η ρίγανη δεν μας είναι χρήσιμη μόνο για την ευωδιά και τη νοστιμιά της, αλλά είναι και φαρμακευτική, αφού καταπραΰνει το βήχα, τον πονόλαιμο, τον έρπη, τη ναυτία, τη διάρροια, το στομάχι, το ευερέθιστο έντερο κ.α. Επίσης, θεωρείται το αρχαιότερο φυσικό αντισηπτικό, καθώς έχει έντονη αντιμικροβιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Μην παραλείψετε να πάρετε μαζί σας ένα ματσάκι αρωματικής ρίγανης από τα βουνά των Καλαβρύτων...

Χαμομήλι

Ένας ακόμα από τους θησαυρούς της πλούσιας γης των Καλαβρύτων είναι και το χαμομήλι. Ευωδιάζει και στολίζει τους αγρούς με τα λαμπερές ταξιανθίες του, τα ασπροκίτρινα λουλούδια του, που μοιάζουν πολύ με τις μαργαρίτες. Το χαμομήλι είναι αυτοφυές βότανο, που ανήκει στις πόες και είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Η αρχαία ελληνική του ονομασία «χαμαίμηλον» (χαμαί + μῆλον) προκύπτει από το άρωμα και τη χαμηλή του ανάπτυξη και σημαίνει «μήλο του εδάφους». Και παρόλο που μπορεί να μοιάζει ταπεινό, είναι πολύ ευεργετικό, έχοντας πλήθος θεραπευτικές ιδιότητες.

Στα Καλάβρυτα, όπως και σε πολλά μέρη της Ελλάδας, έχουμε την τύχη να φυτρώνει σε αφθονία και η συγκομιδή του γίνεται μόλις ανθίσει πλήρως, συνήθως από το τέλος της Άνοιξης ως τα μέσα του Καλοκαιριού. Στη συνέχεια, αποξηραίνεται, είτε κρεμώντας τα μαζεμένα χαμομήλια σε σκιερό και καλά αεριζόμενο μέρος, είτε απλώνοντάς τα σε ένα ταψί για περίπου μια εβδομάδα.

Αυτό το γηγενές και αρωματικό βότανο διαθέτει πολύτιμες ιδιότητες και οι σύγχρονες έρευνες επιβεβαιώνουν την αξία του χαμομηλιού ως φάρμακο σε ένα ευρύτατο φάσμα παθήσεων. Το χαμομήλι χρησιμοποιείται ευρύτατα στην φαρμακευτική, αλλά και στην αρωματοθεραπεία και την κοσμετολογία.

Από τα άνθη του χαμομηλιού κατασκευάζεται τo φημισμένο αφέψημα, που όλοι έχουμε ταυτίσει με την ηρεμία του πνεύματος και την ανάρρωση -σχεδόν από το κάθε τι- ανάγοντάς το έτσι σε ένα πατροπαράδοτο γιατροσόφι. Έχει, όμως, και άλλα, πολλαπλά οφέλη για την υγεία, παρέχοντάς μας ισχυρές αντιφλεγμονώδεις, αντιβακτηριακές, αντιμικροβιακές, καταπραϋντικές και αγχολυτικές ιδιότητες.

Γλυκά του κουταλιού - Ροδοζάχαρη

Όλοι, λίγο πολύ έχουμε συνδέσει τα γλυκά του κουταλιού με ένα γλυκό καλωσόρισμα, αφού στην Ελλάδα οι φιλόξενοι οικοδεσπότες ακόμα και σήμερα σε υποδέχονται στο σπίτι τους θέλοντας να σε φιλέψουν/τρατάρουν κάτι για να σε γλυκάνουν. Η ροδοζάχαρη αποτελεί ένα από τα πιο φημισμένα παραδοσιακά προϊόντα των Καλαβρύτων. Μια καλά φυλαγμένη συνταγή, από τις αρχές του αιώνα, που αξιοποιεί τα ροδοπέταλα από τα μοσχοβολιστά τριαντάφυλλα του τόπου και δίνει ένα από τα πιο ιδιαίτερα γλυκά, με το ωραιότερο ροζ με που έχετε δοκιμάσει!

Μέλι

Το μέλι Καλαβρύτων είναι ξακουστό για την γεύση του, την εξαιρετική του ποιότητα, το άρωμα και τις ιδιότητές του. Είναι ένα ιδιαίτερο μέλι, πλούσιο σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία, που θωρακίζει τον οργανισμό χωρίς νοθείες και χημικές προσμίξεις, αφού οι μέλισσες το συλλέγουν στις ορεινές περιοχές των Καλαβρύτων, μακριά από την μόλυνση των αστικών κέντρων και από επιβαρυμένες με φυτοφάρμακα περιοχές, και στη συνέχεια με τη φροντίδα και την τεχνογνωσία των επαγγελματιών παραγωγών, οι οποίοι τιμούν την πολύχρονη παράδοση, φτάνει σε εμάς ένα εξαιρετικό προϊόν. Η μεγάλη ποικιλία σε γεύσεις, χρώματα και αρώματα οφείλεται στην πλούσια Καλαβρυτινή χλωρίδα. Το καθιστά, λοιπόν, μοναδικό και ο ίδιος ο τόπος, λόγω του είδους των δέντρων, καθώς και των εδαφικών και κλιματολογικών συνθηκών των Καλαβρύτων, δίνοντάς μας ένα εκλεκτό προϊόν υψηλής θρεπτικής αξίας, αληθινό φάρμακο για πλήθος παθήσεων.

Στην περιοχή υπάρχουν πολλά και σπάνια είδη μελιού, που μπορείτε να δοκιμάσετε και να βρείτε ποιο σας ταιριάζει καλύτερα. Οι ποικιλίες που κυριαρχούν στα βουνά των Καλαβρύτων είναι το μέλι ελάτης-βανίλια, το μέλι κόκκινης ελάτης, μέλι βελανιδιάς, το μέλι καστανιάς, το μέλι δάσους, το πευκόμελο, και το μέλι ανθέων. Στους μελισσοκόμους μας, εκτός από μέλι, θα βρείτε επίσης γύρη, βασιλικό πολτό, βάμμα πρόπολης και κηραλοιφές, που δρουν θεραπευτικά σε πλήθος παθήσεων.

Καρύδια

Κατάφυτες κοιλάδες με καρυδιές υπάρχουν στα Καλάβρυτα, οι οποίες λόγω του υψομέτρου και των συστατικών που υπάρχουν στα νερά των ποταμών (από τους οποίους ποτίζονται), παράγουν εκλεκτούς καρπούς. Εδώ μπορείτε να προμηθευτείτε καρύδια ανώτερης ποιότητας και γεύσης και να τα ενσωματώσετε στην καθημερινή σας διατροφή, καθώς είναι γνωστά για τις πολλές θρεπτικές τους ιδιότητες. Φημίζονται ως ένα ελιξίριο μακροζωίας, καθώς είναι πλούσια σε μέταλλα, βιταμίνες, φυτικές ίνες, πρωτεΐνες, αλλά και σε πολύτιμα λιπαρά οξέα ω-3 και ω-6. Μειώνουν τους κινδύνους καρδιακών νοσημάτων και το στρες, προλαμβάνουν την οστεοπόρωση και την ανάπτυξη κάποιων μορφών καρκίνου, ανανεώνουν τους ιστούς και αποτελούν σύμμαχο φροντίδας του πεπτικού μας συστήματος.

Κάστανα

Από τους πιο θρεπτικούς χειμωνιάτικους καρπούς, αλλά και από τους πιο νόστιμους, είναι τα κάστανα. Όταν τα βλέπεις να ξεπροβάλουν μες στο μισάνοιχτο, ακάνθινο περίβλημά τους, ξέρεις πως χειμωνιάζει!

Πολλοί οι τρόποι να τα δοκιμάσετε: Ψημένα στη φωτιά, βρασμένα σε αλατισμένο νερό, μαρόν γλασέ, γλυκό του κουταλιού, ως έξτρα προσθήκη σε ψητά φούρνου, αλλά ακόμα και ωμά, τα κάστανα είναι ένα απαραίτητο συστατικό της διατροφής μας. Περιέχουν υψηλής ποιότητας πρωτεΐνη, είναι εξαίρετη πηγή διαιτητικών φυτικών ινών, βοηθούν στη μείωση της κακής χοληστερόλης (LDL) και στην αύξηση της καλής (HDL), ενώ είναι πολύ πλούσια σε μέταλλα, βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά.

Οι καστανιές στα Καλάβρυτα είναι στον ιδανικό τόπο. Ευδοκιμούν σε μεγάλο υψόμετρο και οι καρποί τους ωριμάζουν από Σεπτέμβρη ως Νοέμβρη, ανάλογα με τις συνθήκες και την ποικιλία. Κάθε δέντρο μπορεί να δώσει μέχρι και 50 kg κάστανα και, ανάλογα με το είδος, μέσα στο περίβλημα υπάρχουν από 1 έως 3 καρποί. Το μέγεθος του κάστανου εξαρτάται από την υγρασία, την ποικιλία και τη σύσταση του εδάφους.

Στα Καλάβρυτα θα μπορέσετε να παρευρεθείτε και στις τοπικές Γιορτές Κάστανου, που γίνονται σε αρκετά χωριά (όπως στο Αγρίδι).

Μανιτάρια

Τα μανιτάρια έχουν κάτι μαγικό! Σε αφθονία χρωμάτων, σχημάτων και γεύσεων, περιέχουν υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες, με ορισμένα είδη να χρησιμοποιούνται από αρχαιοτάτων ετών και στην ιατρική, για την αντιμετώπιση ασθενειών. Μα οι άνθρωποι των αγροτικών περιοχών είχαν έτσι κι αλλιώς συνδέσει αυτή την ιδιαίτερη τροφή με τη ζωή, καθώς στα χρόνια του πολέμου και της πείνας πολλοί επιβίωσαν τρώγοντας μόνο άγρια μανιτάρια.

Το όνομά τους το χρωστούν στην αρχαιοελληνική λέξη "αμανίτες" και πρόκειται πραγματικά για ένα εξαιρετικό έδεσμα. Πολλές και σπάνιες ποικιλίες μανιταριών συναντά κανείς στην πλούσια γη των Καλαβρύτων· σχεδόν όλα τα εδώδιμα είδη, καθώς το κλίμα εδώ τα ευνοεί.

Αυτοφύονται κυρίως την Άνοιξη και το Φθινόπωρο και όλα τους είναι ξεχωριστά. Ενδεικτικά, οι Βολίτες, εντοπίζονται σε δρυοδάση και καστανιές, όπως και οι Αμανίτες του Καίσαρα. Τα Πλευρώτους, που χαίρουν περισσότερης αναγνωρισιμότητας, φυτρώνουν σε κορμούς δέντρων (ελάτου, καρυδιάς, λεύκας), τα Αγαρικά τα βρίσκουμε στα λιβάδια (όχι στα δάση), εκεί που βόσκουν πρόβατα, ενώ τις Μορχέλες τις συναντάμε μέσα σε ανοιξιάτικα κωνοφόρα δάση. Τις Κανθαρέλες, τις μαζεύουμε κοντά σε δρυς, έλατα και πουρνάρια· είναι πολύ αρωματικές και μάλιστα γίνονται και εξαιρετικό γλυκό του κουταλιού!

Όσο συναρπαστική, όμως, κι αν είναι η αναζήτηση και η εύρεση των άγριων μανιταριών στη φύση, καλό θα ήταν να τα συλλέγετε προς βρώση μόνο εάν είστε απόλυτα σίγουροι για το είδος και τα χαρακτηριστικά τους, καθώς πολλά είναι τοξικά και παραισθησιογόνα και η κατανάλωσή τους μπορεί να αποβεί μοιραία. Το μάζεμα των μανιταριών απαιτεί γνώση. Είναι προτιμότερό να τα προμηθεύεστε από τους ειδικούς ή -γιατί όχι- να ακολουθήσετε έναν έμπειρο συλλέκτη σε κάποιο επόμενο κυνήγι μανιταριών!

Πέστροφες - Σολομός

Στα Καλάβρυτα και συγκεκριμένα στο Πλανητέρο, που βρίσκεται στους πρόποδες του Χελμού, στις πηγές του Αροανίου ποταμού, αλλά και στην Ψωφίδα πλάι στον ποταμό Ερύμανθο, βρίσκονται οργανωμένες μονάδες που εκτρέφουν πέστροφες και σολομούς. Δοκιμάστε αυτά τα δύο εκλεκτά ψάρια, μαγειρεμένα με διάφορους τρόπους στα εστιατόρια που βρίσκονται στη γύρω περιοχή.

Αρωματικά φυτά, χόρτα και βότανα

Η πλούσια χλωρίδα των Καλαβρύτων περιέχει άφθονα ενδημικά είδη. Μερικά από τα πιο γνωστά βότανα που θα συναντήσετε στην ευρύτερη περιοχή Χελμού και Ερυμάνθου, είναι το τσάι του βουνού, η ρίγανη, το χαμομήλι, ο μάραθος, το κάρδαμο, η τσουκνίδα, το γαϊδουράγκαθο (ή αγριαγκινάρα), το βάλσαμο, η αγριάδα, τα σπαράγγια, τα άγρια χόρτα, κ.α.

Στα Καλάβρυτα θα βρείτε αυτοφυή αρωματικά φυτά, που συλλέγονται με προσοχή -ώστε να μην εκλείψουν- στις κορφές και στους πρόποδες του Χελμού και του Ερύμανθου από τους ντόπιους και διατίθενται στα μαγαζιά παραδοσιακών προϊόντων της περιοχής. Γνωστά σε ολόκληρο τον κόσμο για την ωραία γεύση τους, το άρωμά τους και το πλήθος θεραπευτικών ιδιοτήτων (διουρητικά, επουλωτικά, αποτοξινωτικά κ.α.), μπορείτε να τα εντάξετε στη μαγειρική σας είτε να τα απολαύσετε ως αφεψήματα.

Λουκάνικα

Ένας από τους πιο αγαπητούς μεζέδες, είναι αδιαμφησβήτητα το λουκάνικο. Ειδικά όταν προέρχεται από αγνά, ντόπια κρέατα των Καλαβρύτων και εκλεκτά μυρωδικά! Είναι ένα από τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής, που πρέπει να δοκιμάσετε και να προμηθευτείτε, αφού θα το βρείτε σε πολλές γεύσεις, καπνιστό ή νωπό.

Εκτός από τα βότανα και τα μπαχαρικά που ποικίλλουν, το κρέας που χρησιμοποιείται για την παρασκευή του λουκάνικου είναι κυρίως το χοιρινό, μπορείτε όμως να βρείτε λουκάνικα και από αρνί, μοσχάρι, γαλοπούλα/κοτόπουλο ή και κυνήγι.

Όσπρια - Φασόλια

Όσπρια μοναδικής ποιότητας από ντόπιους καλλιεργητές, που αξιοποιούν τα πλούσια νερά του τόπου, τη γονιμότητα του εδάφους και το ηπειρωτικό κλίμα, για να παραγάγουν εξαιρετικά φασόλια, γίγαντες, ρεβίθια, φακές και ιδιαίτερης νοστιμιάς φάβα (περισσότερο γνωστή εδώ ως λαθούρι). Το χωριό Κέρτεζη Καλαβρύτων είναι διάσημο για τα όσπρια που παράγει και κάθε χρόνο οι κάτοικοι διοργανώνουν τη Γιορτή της Φασολάδας.

Κρασί

Το κρασί υπήρξε ανέκαθεν στοιχείο της καθημερινής διατροφής στη περιοχή. Οι πηγές μάς ενημερώνουν ότι στο Μοριά όλοι, γέροι και νέοι, άνδρες και γυναίκες έπιναν κρασί και ότι από τις πιο όμορφες και εύφορες περιοχές ήταν αυτή των Καλαβρύτων και ότι η κοιλάδα του Νεζερού παρήγαγε το καλύτερο κρασί της Πελοποννήσου (1). Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα.

Επίσης, ο ρόλος των μοναστηριών (Μέγα Σπήλαιο και Αγία Λαύρα) και των Ναών της περιοχής υπήρξε σημαντικός για την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποίηση, καθώς το 1700 μ.Χ. καλλιεργούν 1.400 στρέμματα αμπελιών, από τα οποία τα 460 στα Καλάβρυτα (2). Στα νεότερα χρόνια, πριν αρχίσει η αστική μετανάστευση, καλλιεργούνται στην επαρχία Καλαβρύτων 35.000 στρ. αμπελιών (το έτος 1925) (3).

Σήμερα, η αμπελοκαλλιέργεια αναπτύσσεται πιο πολύ στις κοινότητες που συνορεύουν με την Αιγιάλεια (Πετσάκοι, Πλατανιώτισσα, Βιλιβίνα, Δουμενά, Ζαχλωρού) καθώς πρότυπα οινοποιεία λειτουργούν πάνω στους δρόμους που συνδέουν τις δύο περιοχές. Δίπλα στις αυτόχθονες ποικιλίες, όπως ο Ροδίτης, το Λαγόρθι, η Μαυροδάφνη και το Μαύρο Καλαβρυτινό φυτεύονται νέες πιο πρώιμες, όπως το Ασύρτικο, το Sauvignon Blanc, η Μαλαγουζιά και το Cabernet Sauvignon.

Η εξέλιξη του κλίματος φέρνει στο προσκήνιο, από διαφορετική σκοπιά, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι ορεινές περιοχές για την αμπελοκαλλιέργεια.

Γευσιγνωστικά τα κρασιά από τον τοπικό Ροδίτη ταιριάζουν υπέροχα με τα άλλα προϊόντα της περιοχής, όπως την «φέτα Καλαβρύτων», τα πολυάριθμα λαδερά και τα μικρά αιγοπρόβεια κρέατα μαγειρεμένα με τις ελληνικές λευκές σάλτσες (λαδολέμονο, λαδορίγανη, αυγολέμονο) που αναζητούν λευκό κρασί με τραγανή γεύση. Έτσι μπορούμε να επιβεβαιώσουμε όσους ισχυρίζονται ότι μια ποικιλία γίνεται κυρίαρχη επιλογή σε μια περιοχή, δια μέσου των αιώνων, ακριβώς γιατί το κρασί της ταιριάζει γευστικά με τα πιάτα της τοπικής κουζίνας.